Water in Cochabamba en Bolivia
Dit artikel is mijn bijdrage voor de Blog Action Day 2010 (15 oktober 2010), een dag waarop veel mensen wereldwijd bloggen over hetzelfde onderwerp. Dit jaar is het onderwerp: water. Omdat ik toch al wilde schrijven over de watervoorziening in Cochabamba heb ik van de gelegenheid gebruik gemaakt om het in dit kader te doen.
Min vrouw Cary en ik wonen momenteel tijdelijk in Cochabamba, een van de grootste steden van Bolivia (meer dan 800.000 inwoners). Normaal leven we in Nederland waar er voldoende water is en soms teveel, in ieder geval wat regen betreft. De situatie in Bolivia is heel anders. Op dit moment zitten we daar in het droge seizoen. Deze week hadden we de eerste flinke regenbui sinds meer dan 5 maanden. De vorige was in Paraguay toen we in de bus op reis waren van Buenos Aires naar Santa Cruz in Bolivia. Vorige zondag was er ook een redelijke bui, maar deze was beter. Het was echt nodig want we moeten elke paar dagen de tuin water geven. Maar de buien waren erg plaatselijk want in het centrum van de stad – slechts een paar kilomer hiervandaan – had het nauwelijks geregend. Ons huis ligt dicht bij de bergen, iets meer dan een kilometer er vandaan, misschien dat het daarom meer regent.
Het droge seizoen zou moeten stoppen in november als de zomer begint. De zomer is het regenseizoen in Bolivia met bijna elke dag of elke paar dagen wel regen. Dan worden in ieder geval de watervoorraden weer aangevuld.
Bolivia kan verdeeld worden in een aantal gebieden die een verschillend klimaat hebben. In het westen heb je het Andesgebergte, wat behoorlijk hoog is (zo’n 6000 meter). Er ligt een grote vlakte op ongeveer 4000 meter hoogte, de zogenaamde Altiplano. Hier is men voor de watervoorziening vooral afhankelijk van het smeltwater van de gletsjers. Hier ligt ook een tweelingstad: La Paz en El Alto, ieder met zo’n 1 miljoen inwoners. Omdat deze steden hard groeien en de gletsjers afnemen vanwege de opwarming van de aarde, is het een probleem om deze steden van voldoende water te voorzien. Zie bijvoorbeeld dit filmpje op Youtube. Ook wonen veel van de oorspronkelijke inwoners van Bolivia in kleine dorpen vaak zonder fatsoenlijke watervoorziening.
Het oosten en noorden van Bolivia is het tropische gedeelte, Dit is het laagland met een hoogte van een paar honderd meter boven zeeniveau. Bijvoorbeeld Santa Cruz, de andere grote stad, ligt op een hoogte van 416 meter. Hier stromen de rivieren die het water uit de bergen afvoeren. De meeste van deze rivieren komen uiteindelijk in de Amazone uit, maar er is ook een gedeelte dat naar het zuiden stroomt en in de Rio de la Plata uitkomt, tussen Buenos Aires (Argentinië) en Montevideo (Uruguay). Maar dit water moet een afstand afleggen van meer dan 2500 km voor het in de oceaan komt. Je kunt je voorstellen dat een verval van 416 meter over een afstand van 2500 km tot gevolg heeft dat het water erg langzaam stroomt. Als je over de vlaktes van Zuid-Amerika vliegt, bijvoorbeeld van Bolivia naar Buenos Aires, dan zie je meanderende rivieren traag door extreem vlak land stromen.
In het regenseizoen zorgt dit vaak voor overstromingen en er zijn uitgestrekte moerasgebieden zoals de Pantanal op de grens van Bolivia en Brazilië. In het droge seizoen hebben de rivieren zo weinig water dat ze nauwelijks meer bevaarbaar zijn behalve voor kleine boten. Aan de andere kant zijn de wegen in het droge seizoen weer bruikbaar wat in het natte zomerseizoen vaak niet het geval is. Een paar jaar geleden spoelde een brug in de hoofdweg tussen Cochabamba en Santa Cruz weg door de enorme hoeveelheid water in de rivier. Een tijdje later, toen een Braziliaanse onderneming een nieuwe brug aan het bouwen was en een tijdelijke brug was aangelegd om het verkeer door te laten gaan, spoelde deze tijdelijke brug ook weg.
Tussen de Andes en het tropische deel liggen de overgangsgebieden. Hier komen de warme, vochtige lucht die opstijgt uit het tropische deel en de koude lucht die van de bergen naar beneden zakt elkaar tegen. Waar ze elkaar ontmoeten condenseert het vocht en krijg je een mistige, nevelige, Tolkienachtige atmosfeer. Dit zijn de zogenaamde Yunga’s of nevelwouden.Omdat er zoveel regen valt en de atmosfeer vochtig is is er een overvloedige vegetatie, vaak heel spectaculair.
Cochabamba ligt niet ver van deze nevelwouden, zo’n 2 uur met de bus, maar het ligt een stuk hoger, in een vruchtbare vallei op een hoogte van 2600 meter, omgeven door bergen. Er stroomt een kleine rivier door Cochabamba maar nu in het droge seizoen zit er praktisch geen water in. Voor de watervoorziening is Cochabamba afhankelijk van verschillende meren in de omringende bergen. Er is ook een stuwmeer (La Angostura) een stukje lager maar dit is vooral voor irrigatie van de landbouwgebieden.
Het waterleidingbedrijf (Semapa) heeft wel moeite om aan de vraag te voldoen hoewel er op dit moment niet een echt een watertekort is. Ze voorzien ook de omliggende plaatsen van water. Vorige week stond in de krant een verhaal dat ze ongeveer 30% van het water verliezen. Veel van de oude ondergrondse waterleidingen zijn kapot maar er is niet genoeg geld om ze te repareren. De kapotte pijpen hebben ook tot gevolg dat het water vervuild raakt dus het is niet echt drinkwater. Om te drinken moet je flessenwater gebruiken zoals in de meeste onderontwikkelde landen.
Het waterleidingbedrijf heeft niet genoeg capaciteit om iedereen de hele dag van water te voorzien. In ons huis krijgen we ongeveer één keer per drie dagen water. Daarom hebben de meeste huizen een watertank om de tussenliggende tijd te overbruggen. Ons huis heeft een tank van zo’n 500 liter op het dak en een ondergronds reservoir van een paar kubieke meter. Een pomp vult de tank op het dak bij vanuit het ondergrondse reservoir wanneer dat nodig is. Het reservoir wordt bijgevuld wanneer de waterleiding onze wijk van water voorziet. Op deze manier wordt de toevoer meer verspreid over de hele dag in plaats van alleen op de piekuren. In ieder geval is er genoeg om de tanks gevuld te houden en in geval van nood hebben we genoeg water voor ongeveer twee weken. Achter ons huis staan twee flatgebouwen die een paar 10000-liter watertanks hebben. Regelmatig komt hier een tankwagen met water langs om ze bij te vullen. Sommige huizen hebben zelfs een eigen pomp om het grondwater op te pompen en dit is vaak drinkbaar. Maar sommige andere huizen hebben niet zichtbaar een tank en we vragen ons af hoe zij elke dag hun water krijgen.
Tien jaar geleden werd het waterleidingbedrijf geprivatiseerd en het verhoogde de prijs van het water aanzienlijk. Het gevolg was hevig protest van de mensen, de zogenaamde Wateroorlog. De bevolking won en uiteindelijk leidde dit tot het presidentschap van Evo Morales.
Maar ook voor Cochabamba tikt de klok door. De stad groeit door, het verbruik neemt toe en de klimaatverandering zal ook hier uiteindelijk de watervoorziening bedreigen. Het repareren van de kapotte waterleidingen zal tijdelijk soelaas bieden maar uiteindelijk zal het moeten komen van het tegengaan van de klimaatverandering en het verstandig omgaan met het waterverbruik.
